Lukt het de tabaksindustrie om het Nederlandse tabaksontmoedigingsbeleid te ondermijnen? Welke strategieën gebruiken ze daarvoor? Prof. dr. Gera Nagelhout (Projectleider, Universiteit Maastricht en onderzoeksinstituut IVO) en Nikita Poole (Hoofdonderzoeker, onderzoeksinstituut IVO) vertellen hierover naar aanleiding van hun project: ‘Tobacco industry responses to planned tobacco control policies’: een onderzoek naar de reacties van de tabaksindustrie op verschillende tabaksontmoedigingsmaatregelen.
Dit project is mogelijk gemaakt door vijf gezondheidsfondsen (Diabetes Fonds, Longfonds, KWF, Hartstichting en Trombosestichting), die via een eerdere onderzoeksoproep projecten ondersteunen voor onderzoek naar de ontwikkeling en invoering van effectief nationaal en lokaal tabaksontmoedigingsbeleid.
Waar gaat het project over?
“Het onderzoek gaat over hoe de tabaksindustrie reageerde op de implementatie van drie tabaksontmoedigingsmaatregelen die in 2020 door de Nederlandse overheid werden geïmplementeerd:
(1) neutrale tabaksverpakkingen,
(2) grote tabaksaccijnsverhogingen en
(3) het uit het zicht halen van tabaksproducten bij verkooppunten.”
Hoe dragen de uitkomsten van het project bij aan het bereiken van de Rookvrije Generatie?
“Het blootleggen van reacties van de tabaksindustrie op tabaksontmoedigingsmaatregelen kan gezondheidsfondsen en beleidsmakers helpen om hun strategie te bepalen. Met een succesvolle tabaksontmoedigingsstrategie kan een Rookvrije Generatie sneller worden bereikt.
Bovendien hebben we verschillende publicaties en veel media-aandacht over de tabaksindustrie gegenereerd met ons onderzoek, wat kan zorgen voor denormalisatie van de tabaksindustrie en daarmee voor meer steun voor tabaksontmoedigingsmaatregelen.
Aangezien de tabaksindustrie vaak dezelfde argumenten en strategieën gebruikt, zijn onze resultaten waarschijnlijk ook van toepassing voor de implementatie van andere tabaksontmoedigingsmaatregelen dan alleen de drie door ons onderzochte maatregelen.”
Wat waren de meest vernieuwende inzichten?
“De tabaksindustrie vindt nog steeds manieren om het Nederlandse tabaksontmoedigingsbeleid te ondermijnen. Ook lukt het ze om hun argumenten in de media te krijgen, waarmee ze het algemeen publiek en de politiek beïnvloeden. Strategieën van de tabaksindustrie die we bijvoorbeeld hebben ontdekt met ons onderzoek zijn: directe beïnvloeding van het beleid (bijvoorbeeld door te lobbyen voor kleinere in plaats van grotere verhogingen van de tabaksaccijnzen via politieke partijen) en het werven van medestanders (bijvoorbeeld het mobiliseren, financieren en organiseren van verenigingen van detailhandelaren).
Onze aanbevelingen zijn dat strengere naleving van bestaande regelgeving over contact tussen de overheid en de tabaksindustrie nodig is. Daarnaast is het voor gezondheidsfondsen belangrijk om goed inzicht te hebben in besluitvormingsprocessen bij de overheid. Wie beslist wat en op basis van welke argumenten? Zo kan men snel reageren en invloed uitoefenen op het tabaksbeleid.
Uit ons onderzoek blijkt ook dat in de communicatie een focus op het recht van kinderen op een rookvrije omgeving kan helpen. Bijvoorbeeld door ouders of kinderen te interviewen en hun mening te vragen over nieuwe maatregelen. Hier aandacht aan geven kan helpen om draagvlak te krijgen voor beleid bij zowel beleidsmakers als het algemeen publiek.”
Op welke manier hebben jullie de kennis naar de praktijk gebracht?
Uit ons onderzoek volgen aanbevelingen waar de Nederlandse overheid en gezondheidsfondsen mee aan de slag kunnen. We kunnen dit niet voor hen doen, maar we kunnen wel zorgen dat onze resultaten en aanbevelingen bekend worden bij hen door ze goed te verspreiden.
Dit hebben we gedaan door het publiceren van onze factsheets, artikelen en blogs, door het genereren van nieuws, verspreiding via sociale media en nieuwsbrieven, door het meewerken aan media-interviews en door het presenteren op congressen.
Bijvoorbeeld:
- Vier factsheets over de argumenten en strategieën van de tabaksindustrie
- Nikita Poole schreef een blog over de tabaksindustrie op de IVO-website
- Ties Keyzer werd geïnterviewd in het NOS Radio 1 Journaal
- Gera Nagelhout werd geïnterviewd in ‘Dit is de Dag’ op radio 1
Met wie werken jullie samen?
Dit onderzoek was een samenwerking tussen Onderzoeksinstituut IVO en The Investigative Desk. Vanuit het IVO voerden we wetenschappelijk onderzoek uit en vanuit The Investigative Desk journalistiek onderzoek. Verder hadden we inhoudelijk adviseurs vanuit de University of Bath en het Smoke Free Partnership. Meer over onze bijzondere samenwerking tussen onderzoeksjournalistiek en wetenschap lees je in dit interviewartikel.
Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door Longfonds, KWF, Hartstichting, het Diabetesfonds en de Trombosestichting in hun gezamenlijke oproep om meer onderzoek naar tabaksontmoedigingsbeleid te stimuleren op weg naar een Rookvrije Generatie.
Benieuwd naar de andere onderzoeken over naar effectief tabaksontmoedigingsbeleid?
- Interview met Jasper Been: onderzoek naar rookvrije zones in Nederland
- Interview met Jeroen Bommelé: onderzoek naar meeroken in de buitenlucht
- Interview met Cloé Geboers: onderzoek over de impact van tabaksaccijns op het roken in Nederland
- Interview met Mirte Kuipers: evaluatie van het uitstalverbod op tabak in Nederland.