Welke impact hebben accijnsverhogingen gehad op het roken in Nederland? Zijn tabaksproducten bijvoorbeeld minder betaalbaar geworden door accijnsverhogingen? Drs. Cloé Geboers (Universiteit Maastricht) vertelt hierover naar aanleiding van het project ‘Impact of tobacco taxation on smoking in the Dutch context”.
Waar gaat het project over?
“In dit project onderzoeken wij de impact van tabaksaccijns op rookgedrag. Onderzoeksvragen zijn bijvoorbeeld of mensen minder zijn gaan roken of gestopt zijn door accijnsverhogingen, maar ook of zij ander gedrag vertonen zoals het kopen van sigaretten over de grens. We onderzoeken dit aan de hand van data die sinds 2008 wordt verzameld onder een groep mensen die roken of hebben gerookt (het International Tobacco Control (ITC) Policy Evaluation Project).”
Hoe dragen de uitkomsten van het project bij aan het bereiken van de Rookvrije Generatie?
“Het verhogen van tabaksaccijns is een van de meest (kosten)effectieve maatregelen die een overheid kan in zetten om roken te ontmoedigen. Desondanks zijn overheden terughoudend in het verhogen van tabaksaccijns. Veel wetenschappelijk onderzoek naar tabaksaccijns- en prijsbeleid is gedaan in landen zoals het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten of Australië.
De situatie in deze landen is niet 1-op-1 te vergelijken met Nederland, onder andere door een andere cultuur, geschiedenis en geografische ligging (waardoor ze minder rekening hoeven te houden met prijsbeleid van buurlanden). Met dit onderzoek hopen we meer inzicht te krijgen in de Nederlandse context, en een wetenschappelijke basis te bieden aan toekomstig accijnsbeleid.”
Wat waren de meest vernieuwende inzichten?
“Een van de meest vernieuwende inzichten was dat de betaalbaarheid van sigaretten tussen 2010 en 2020 gelijk was gebleven. Het doel van accijnsverhogingen is dat mensen minder gaan roken, doordat tabak duurder – en dus minder betaalbaar – wordt. Het is daarom belangrijk om accijnsverhogingen met regelmaat plaats te laten vinden en dat deze verhogingen groot genoeg zijn om roken te ontmoedigen.”
Op welke manier hebben jullie de kennis naar de praktijk gebracht?
“De resultaten van het onderzoek hebben we op verschillende manieren gedeeld. Voor beleidsmakers hebben we bijvoorbeeld een policy brief opgesteld en de resultaten gepresenteerd op een seminar. Daarnaast is ons onderzoek meerdere keren door de media opgepakt (radio, tv, en krant) waardoor de bevindingen met het grote publiek zijn gedeeld. Naar aanleiding van – onder andere – ons onderzoek heeft Staatssecretaris Van Ooijen aangegeven te gaan onderzoeken hoe het accijnsinstrument de komende 10-15 jaar ingezet kan worden om een Rookvrije Generatie te bereiken.”
Met wie werken jullie samen? (de partijen/organisaties waarmee jullie samenwerken en wat was de taakverdeling)
“Het Nederlandse projectteam bestaat uit onderzoekers van de Universiteit Maastricht, het Trimbos-Instituut, Onderzoeksinstituut IVO en de Universiteit van Amsterdam. Het ITC project wordt gecoördineerd vanuit de University of Waterloo, Canada.
Daarnaast hebben verschillende internationale experts op het gebied van tabaksontmoediging en tabaksaccijns bijgedragen aan dit project. Zij zijn onder andere verbonden aan: University of Illinois (VS), Ohio State University (VS), University Hospital Cologne (Duitsland), German Cancer Research Center (Duitsland), Santé Publique France (Frankrijk) en de University of Cape Town (Zuid-Afrika).”
Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door Longfonds, KWF, Hartstichting, het Diabetesfonds en de Trombosestichting in hun gezamenlijke oproep om meer onderzoek naar tabaksontmoedigingsbeleid te stimuleren op weg naar een Rookvrije Generatie.
Benieuwd naar andere onderzoeken over effectief tabaksontmoedigingsbeleid?
- Interview met Jasper Been: onderzoek naar rookvrije zones in Nederland
- Interview met Jeroen Bommelé: onderzoek naar meeroken in de buitenlucht
- Interview met Gera Nagelhout: onderzoek naar de reacties van de tabaksindustrie op tabaksontmoediging
- Interview met Mirte Kuipers: evaluatie van het uitstalverbod op tabak in Nederland.
Daarnaast zijn er vier consortia die met subsidie van ZonMw effect- of implementatieonderzoek doen naar het gebruik en beter bereik van bestaande interventies: