Op donderdag 7 november 2024 vond de tweede netwerkbijeenkomst van Nederland Rookvrij plaats. Tijdens inspirerende en interactieve sessies deelden meer dan honderd professionals kennis en ervaringen uit.
Benieuwd naar de belangrijkste tips en inzichten? Je leest ze hieronder.
Hoe spreek je iemand aan die rookt op een rookvrij terrein?
Anneke Peters kan daar als beleidsadviseur vitaliteit bij de RET (sinds 2020 is een rookvrij bedrijf) veel over vertellen. Tijdens haar workshop wisselden deelnemers uit hoe je het best mensen kunt aanspreken die roken op een rookvrij terrein. De belangrijkste tips op een rij:
- Blijf vriendelijk en gebruik een glimlach
- Zoek eerst de verbinding met iemand en ga dan pas het gesprek aan
- Communiceer respectvol en met begrip
- Houd er rekening mee dat niet iedereen het beleid kent
- Communiceer op een positieve manier en vertel wat wél mag
- Bied een oplossing: waar kan/mag je wel roken?
- Gebruik rookvrij borden in plaats van borden met verbodstekens
- Betrek iedereen bij het rookvrije terrein, ook rokers en ex-rokers
- Peer-to-peer communicatie helpt: een roker of ex-roker kan het verhaal vaak beter vertellen dan een niet-roker
- Blijf het rookvrij beleid herhaaldelijk communiceren
- De kracht van herhaling: communiceer niet alleen bij de start dat het terrein rookvrij is, maar blijf iedereen hiervan op de hoogte houden (bijvoorbeeld 1 of 2 keer per jaar)
- Streef ernaar dat rookvrij de sociale norm wordt
Bekijk ook dit document voor nog meer tips en tricks voor naleving van een rookvrij terrein.
Roken en stress
Fien Huige (strategisch adviseur bij Pharos) vertelt dat een grote algemene misvatting is dat roken helpt tegen stress. Want: mensen die roken ervaren juist méér stress. En: roken is geen vrije keuze, maar een serieuze verslaving.
Omdat veel rokers chronische stress ervaren, is het extra moeilijk om te stoppen. Als je stress ervaart, krijg je zin om te roken, omdat dit snel een fijn gevoel geeft: nicotine komt namelijk binnen 7 seconden in je hersenen terecht. Maar dit gevoel is tijdelijk, waardoor je in een vicieuze cirkel terechtkomt: onrust > stress > roken > tevreden > onrust > stress > etc..
Wat is een goede manier om het gesprek over roken aan te gaan? Simpelweg de open vraag stellen ‘Wat betekent roken voor jou?’ geeft veel stof tot gesprek. Hierbij kunnen de volgende materialen goed bij helpen:
- Pharos ontwierp ansichtkaarten in samenwerking met inwoners uit de wijken. Humor is hierbij belangrijk.
- Triggerkaarten die je kunt gebruiken om te laten zien wat een stoppen met roken-coach doet.
- Chat met je sigaret-app: de sigaret in de app maakt de verslaving ‘zichtbaar’.
Alle downloads zijn beschikbaar op www.pharos.nl/rookvrij/.
Hoe bereik je mensen die roken?
Wat werkt wel en wat werkt niet als het gaat om het bereiken van rokers? Claire de Nerée en Monique van Amstel van het Trimbos-Instituut en de Stoplijn leggen uit dat ‘de roker’ helemaal niet bestaat. Dit betekent dus ook dat je niet alle rokers op dezelfde manier kunt bereiken.
Daarom is het belangrijk om goed na te denken over je doelgroep:
- Bij jongeren helpen angstbeelden niet. Wat wel werkt? Ze aanspreken op hun autonomie: je bent verslaafd gemaakt door de tabaksindustrie.
- Bij mensen met een lagere sociale economische positie is het belangrijk om eerst een stopintentie te creëren. Bij deze doelgroep werkt het vooral om in gesprek te gaan: campagnes werken vaak niet, persoonlijk contact wel.
- Bij mensen met een stopintentie is het belangrijk hen te helpen de volgende stap te zetten. En ze het gevoel te geven dat ze zelf een keuze hebben. Een slogan als ‘Ontdekt wat werkt voor jou’ kan dus effectief zijn.
- Bij mensen die de Stoplijn bellen is het belangrijk om zonder oordeel te luisteren en hen uit te leggen dat roken een verslaving is en dus geen vrije keuze. Vertel dat hulp effectief is en vergoed wordt vanuit de basisverzekering.
Wil je rokers bereiken, stel jezelf dan in ieder geval de volgende twee vragen:
- Wie is je doelgroep?
- Bepaal daarop je boodschap en vorm
- Kies je kanaal
- Kies altijd voor begrijpelijke taal
- Beantwoord een vraag
- Vertel wat mensen willen weten, niet wat je wilt vertellen
- Geef antwoord op: wat, waarom, hoe, wie en wanneer
- Vraag AI en zoekmachines om hulp
Rookvrij werken in de zorg
Iedereen heeft recht op een rookvrije werkplek, maar helaas is dit in de praktijk nog niet altijd het geval. Anton van Balkom, aanjager rookvrije zorg, lichtte tijdens zijn workshop toe wat meeroken en derdehands rook is. En tegen welke ethische dilemma’s je aanloopt in de zorg. Met vragen en stellingen gingen de deelnemers in gesprek.
De belangrijkste inzichten:
- In de praktijk rokers medewerkers in de zorg nog vaak mee, vooral in de psychiatrie en thuiszorg.
- Het kan lastig zijn om patiënten en cliënten die roken aan te spreken, omdat je de vertrouwensband niet wilt beschadigen. Het helpt om aan te geven dat iedereen die wil stoppen met roken het verdient om hulp te krijgen.
- De werkgever is aan zet: die heeft de verantwoordelijkheid om medewerkers te beschermen en hen een rookvrije werkomgeving te bieden.
- Als zorgmedeweker is het belangrijk om het goede voorbeeld te geven.
- Er is een cultuurverandering nodig om rookvrij de norm te maken.
- Het kan wél: Jellinek is bijvoorbeeld volledig rookvrij.
Op de website van Rookvrije Zorg vind je tips en toolkits om zorginstellingen rookvrij te maken, zoals deze toolkit voor rookvrij werken in de thuiszorg.
Meer weten?
Op zoek naar meer informatie? Hieronder vind je aanvullende informatie en documenten:
- De presentatie van de plenaire opening van Daniëlle Cohen
- Hoe spreek je iemand aan die rookt op een rookvrij terrein?
- Roken en stress
- Hoe bereik je mensen die roken?
- Rookvrij werken in de zorg
- De presentatie van Marloes Kleinjan die ze gaf tijdens de brainstorm ‘Het terugdringen van roken en vapen bij jongeren’*
- Het verslag van de brainstorm ‘Het terugdringen van roken en vapen bij jongeren’*
*Deze brainstormsessie was op uitnodiging.