Nieuwste inzichten tabaksonderzoek besproken op NNvT congres

Van longkankerscreening tot e-sigarettenbeleid: tijdens het jaarlijkse NNvT Congres op vrijdag 14 april kwamen de nieuwste inzichten uit tabaksonderzoek aan bod. ZonMw en Gezondheidsfondsen voor Rookvrij gaven gezamenlijk de sessie ‘Onderzoeksagenda Tabaksontmoediging: zijn we op de goede weg?’. Prof.dr. Onno van Schayck reflecteerde op de toegevoegde waarde van onderzoek naar tabaksontmoediging op de weg naar een Rookvrije Generatie.

Onderzoeksagenda Tabaksontmoediging

De Onderzoeksagenda Tabaksontmoediging kwam in 2017 tot stand in samenwerking met wetenschappers, gezondheidsfondsen, ZonMw en partners van de ANR (inmiddels: Gezondheidsfondsen voor Rookvrij). De agenda vormde de basis voor twee onderzoeksoproepen, waar in totaal negen projecten uit voort kwamen.

Onderzoeksoproep ZonMw 2017
Uit de onderzoeksoproep van ZonMw in 2017 ontstonden vier samenwerkingsverbanden. Deze vier consortia richten zich op effect- of implementatieonderzoek naar het gebruik van tabak en beter bereik van bestaande interventies op het gebied van tabaksontmoediging.

Onderzoeksoproep gezondheidsfondsen 2018
In 2018 volgde een oproep door vijf gezondheidsfondsen voor onderzoek naar effectief tabaksontmoedigingsbeleid. Het Diabetes Fonds, Longfonds, KWF, Hartstichting en de Trombosestichting stimuleerden zo beleidsonderzoek naar tabaksontmoediging, op weg naar een Rookvrije Generatie. Vijf projectteams gingen per 1 september 2019 van start met onderzoek naar de ontwikkeling en invoering van effectief nationaal en lokaal tabaksontmoedigingsbeleid. De resultaten van de onderzoeksprojecten zijn inmiddels grotendeels bekend. Meer informatie hierover is te lezen in de interviews met de onderzoekers, onderaan deze pagina.

NNvT sessie: zijn we op de goede weg?

In een sessie op het NNvT congres bespraken de onderzoekers de belangrijkste resultaten. Namens elk van de negen projecten besprak een onderzoeker de belangrijkste uitkomsten, de doorwerking naar de praktijk en openstaande onderzoeksvragen. Ze lieten onder andere zien:

• wat erbij komt kijken om stoppen met roken interventies te implementeren in de praktijk;
• dat er veel draagvlak is voor rookvrije (kind)omgevingen, waaronder sportterreinen;
• dat je door meeroken in de buitenlucht ook aardig wat nicotine binnen krijgt;
• dat vooral mensen met een lager inkomen sneller zullen stoppen bij het verhogen van de prijs van sigaretten;
• dat het uitstalverbod zichtbaar effect had, maar dat er ook een deel van de winkels het verbod niet naleefde;
• dat de tabakslobby ook op Nederlandse bodem nog steeds voet aan de grond krijgt.

De onderzoekers hebben veel energie besteed aan het toepassen van hun onderzoeksresultaten in de praktijk en de totstandkoming van beleid. Ook zijn de openstaande vragen inzichtelijk gemaakt. Voor stoppen met roken (SMR) interventies staan deze vragen nog open:

1. Hoe kunnen we effectieve SMR interventies implementeren?
2. Hoe kunnen we lagere SES bereiken met onze interventies?
3. Hoe kunnen we het zorgsysteem zo efficiënt mogelijk inrichten om stoppen met roken te faciliteren (zorgverzekeraar, verwijzing, pop up elektronisch patiënten dossier)?

Daarnaast zijn er openstaande vragen op het gebied van beleidsmaatregelen en interventies om te voorkomen dat jongeren beginnen met roken (onder andere gericht op minder verleiding van tabak):

1. Hoe zorgen we ervoor dat harde cijfers voor beleidmakers up-to-date zijn?
2. Welke juridische kennis is nodig voor legalisering van tabaksontmoedigingsbeleid (bijvoorbeeld wat betreft de universele rechten van het kind)?
3. Hoe geven we een vergunningenbeleid voor tabaksverkoop vorm?
4. Hoe verhogen we de naleving van tabaksontmoedigingsbeleid?      

Tot slot blijft het belangrijk te monitoren waar de tabaksindustrie mee bezig is en hoe ze beleid (proberen te) dwarsbomen. Daarbij zien de onderzoekers een belangrijke rol voor de onderzoeksjournalistiek.

Openstaande vragen

Ook het publiek is gevraagd naar kennishiaten. Die concentreerden zich vooral rond openstaande vragen over het voorkomen dat jongeren beginnen met roken (sigaretten en vapes) en manieren om kwetsbare doelgroepen te bereiken. Dat bleek ook uit een vraag over de onderzoeksprioriteiten en in hoeverre er alvoldoende kennis op dat gebied is.

Heel belangrijk is om de opgedane kennis nog beter te implementeren, zoals bestaande effectieve interventies. Hoewel we al zeker een eind op weg zijn, lijkt daarmee de onderzoekagenda uit 2017 nog steeds de belangrijkste prioriteiten te benoemen.

Interviews met de onderzoekers

---