Op vrijdag 14 april 2023 tijdens het jaarlijkse NNvT Congres verzorgen ZonMw en Gezondheidsfondsen voor Rookvrij (GvRV) de sessie ‘Onderzoeksagenda Tabaksontmoediging: zijn we op de goede weg?’ Prof.dr. Onno van Schayck reflecteert daarin op de toegevoegde waarde van onderzoek naar tabaksontmoediging in het licht van de Rookvrije Generatie.
Onderzoeksagenda Tabaksontmoediging
De onderzoeken die tijdens deze sessie aan bod komen zijn gebaseerd op de Onderzoeksagenda Tabaksontmoediging van de Alliantie Nederland Rookvrij (afgekort ANR en tegenwoordig: GvRV), die tot stand kwam in samenwerking met wetenschappers, gezondheidsfondsen, ZonMw en partners van de ANR. De onderzoeksagenda vormde de basis voor meerdere projecten die inmiddels tot stand zijn gekomen, naar aanleiding van twee onderzoeksoproepen.
Subsidie-oproep ZonMw
Vier consortia richten zich op effect- of implementatieonderzoek naar het gebruik en beter bereik van bestaande interventies op het gebied van tabaksontmoediging. Deze samenwerkingsverbanden zijn ontstaan uit onze subsidieronde van ZonMw in 2017. Inmiddels zijn deze projecten in de afrondende fase en komen er veel inzichten naar voren hoe bestaande interventies beter gebruikt kunnen worden.
Onderzoeksoproep gezondheidsfondsen
In 2018 is ruim 1 miljoen euro beschikbaar gesteld door vijf gezondheidsfondsen voor onderzoek naar effectief tabaksontmoedigingsbeleid. Het Diabetes Fonds, Longfonds, KWF, Hartstichting en de Trombosestichting wilden zo beleidsonderzoek naar tabaksontmoediging stimuleren, om te komen tot een Rookvrije Generatie.
Vijf projectteams zijn vervolgens per 1 september 2019 van start gegaan met onderzoek naar de ontwikkeling en invoering van effectief nationaal en lokaal tabaksontmoedigingsbeleid. Welke onderzoeken dit zijn lees je hieronder. De projectleiders lichten deze kort toe.
(1) Reacties op geplande tabaksontmoedigingsmaatregelen
Prof.dr. Gera Nagelhout, Onderzoeksinstituut IVO:
“Dit onderzoek gaat over hoe de tabaksindustrie reageerde op de implementatie van drie tabaksontmoedigingsmaatregelen die in 2020 door de Nederlandse overheid werden geïmplementeerd: (1) neutrale tabaksverpakkingen; (2) grote tabaksaccijnsverhogingen en (3) het uit het zicht halen van tabaksproducten bij verkooppunten.”
(2) Uitbreiding van rookvrije zones: hoe beschermt dit kinderen en wat is er voor nodig om ze in Nederland in te voeren?
Dr. Jasper Been, Erasmus MC:
“Rookvrije omgevingen verbeteren de gezondheid van kinderen en dragen bij aan een Rookvrije Generatie. Ons onderzoek laat zien dat er veel maatschappelijke steun is voor verdere uitbreiding van rookvrije omgevingen in Nederland, vooral daar waar kinderen vaak komen. We kunnen hierin veel leren van andere landen waar nieuwe rookvrije omgevingen al ingevoerd zijn én effectief zijn gebleken.”
(3) De impact van het verhoging van tabaksaccijns op het roken in Nederland
Drs. Cloé Geboers, Universiteit Maastricht:
“In het project “Impact of tobacco taxation on smoking in the Dutch context” onderzoeken wij de impact van tabaksaccijns op rookgedrag. Onderzoeksvragen zijn bijvoorbeeld of mensen minder zijn gaan roken of gestopt zijn door accijnsverhogingen, maar ook of zij ander gedrag vertonen zoals het kopen van sigaretten over de grens. We onderzoeken dit aan de hand van data die sinds 2008 wordt verzameld onder een groep mensen die roken of hebben gerookt (het International Tobacco Control (ITC) Policy Evaluation Project).”
(4) Evaluatie van het uitstalverbod op tabak in Nederland
Dr. Mirte Kuipers, Amsterdam UMC:
“In dit project onderzoeken wij in vier Nederlandse steden hoe de zichtbaarheid van tabaksproducten in de winkelomgeving veranderde, nadat winkels sigarettenpakjes en andere tabaksproducten uit het zicht moesten halen voor de klanten (het ‘uitstalverbod’). Ook onderzoeken wij hoe dit de blootstelling van jongeren aan tabaksproducten en –reclame beïnvloedt en hun risico om te beginnen met roken. Met de resultaten willen we begrijpen wat de effecten zijn van het uitstalverbod en hoe dit beleid verbeterd kan worden.”
(5) Meeroken op openbare plekken in de buitenlucht: wat doet dat met de luchtkwaliteit?
Dr. Jeroen Bommelé, Trimbos-instituut:
“Wij hebben op verschillende plekken door heel Nederland gemeten hoeveel nicotine je binnenkrijgt als er iemand bij je in de buurt rookt. We hebben dat gedaan op terrassen, bij ov-haltes en voor ingangen van publieke gebouwen. Dit zijn namelijk plekken waar nog veel gerookt wordt.”
Tijdens de interactieve sessie op het NNvT congres reflecteren we samen met de projectleiders op de toegevoegde waarde van de onderzoeken in het licht van de Rookvrije Generatie. Wat is de doorwerking van kennis naar de praktijk? Wat zijn relevante learnings? Kom ook op vrijdag 14 april naar Utrecht! Ga voor meer informatie en inschrijving naar de website van het NNvT.