Auteur: Sabine Romijn

Deze maand is het precies twee jaar geleden dat het Trimbos-instituut rookvrij is geworden. In navolging van de al eerder verwijderde inpandige rookruimte, heeft ook Trimbos haar buitenterrein rookvrij gemaakt. Dit was een belangrijke stap en lastig om te implementeren omdat je niet betuttelend wilt zijn als werkgever richting je medewerkers.

Ook veel zorginstellingen zijn bezig hun buitenterreinen rookvrij te maken en komen hierbij dilemma’s tegen. ‘Maar juist in coronatijd moeten ze daarmee doorgaan’, schrijven Emma Koopman en Jeroen Bommelé in een blog. Om zorginstellingen te helpen bij het rookvrij maken van het terrein delen zij hun ervaringen.

Lees hier de gehele blog.

De genomineerden voor de Rookvrije Generatie Awards zijn bekend! Vanaf vandaag kun je stemmen op jouw favoriet. In 2019 en 2020 hebben veel initiatieven een bijdrage geleverd aan het realiseren van een Rookvrije Generatie en zijn deze aangemeld voor een Award.  Met de Rookvrije Generatie Awards zetten we initiatieven die een bijdrage hebben geleverd aan een Rookvrije Generatie in het zonnetje. Daarnaast dienen zij ter inspiratie voor anderen die een bijdrage willen leveren aan een rookvrij Nederland.  Eind maart/ begin april worden de winnaars bekendgemaakt.

Dit jaar maken 63 initiatieven kans op een Award. De veelheid aan initiatieven laat zien dat een groot aantal organisaties, verengingen en personen zich hard maken om een Rookvrije Generatie te realiseren. “Het aantal aanmeldingen aan initiatieven voor de Awards is heel divers. Ondanks het feit dat het coronavirus veel impact heeft gehad op organisaties, vormt het ook een belangrijke reden om een bijdrage te willen leveren aan het realiseren van de Rookvrije Generatie. Met de Awards bedanken wij iedereen voor hun inzet en zetten de aansprekende voorbeelden in het zonnetje. Om daarmee andere organisaties, verenigingen en personen te inspireren mee te helpen aan een rookvrij Nederland. Alleen samen krijgen we een Rookvrije Generatie echt voor elkaar,” aldus Michael Rutgers voorzitter van de Gezondheidsfondsen voor Rookvrij.

Stemmen

Vanaf vandaag tot en met 7 maart kan iedereen stemmen op de genomineerden in de categorieën: bedrijven, gemeenten, personen/kinderen, spelen & recreëren, scholen, sportverenigingen en zorg via: www.rookvrijegeneratie.nl/awards. De stemmen tellen voor 50% mee in de einduitslag. De andere 50% wordt door de jury bepaald, bestaande uit Floris Italianer (Hartstichting), Johan van de Gronden (KWF), Michael Rutgers (Longfonds) en Dewi Segaar (Gezondheidsfondsen voor Rookvrij).

Vorige winnaars

In 2019 zijn de Awards uitgereikt aan: A.S. Watson Health & Beauty (Kruidvat & Trekpleister), Pepijn Boots (jeugd-ambassadeur) & Harry Pouwels (longarts), Voetbalvereniging ZAC, MBO College Zuidoost, Speeltuin Neuweg Hilversum, Universitair Medisch Centrum Groningen, Regio Gooi & Vechtstreek en kreeg ABN AMRO een eervolle vermelding.

Vanwege corona is de uitreiking in 2020 niet doorgegaan. Om ervoor te zorgen dat er geen initiatieven buiten de boot vallen, mogen inzendingen uit zowel 2019 als 2020 meedoen met de Rookvrije Generatie Awards.

De Rookvrije Generatie

De beweging ‘op weg naar een Rookvrije Generatie’ is een initiatief van de Hartstichting, KWF en het Longfonds. Met een groeiend aantal partijen en personen werken we toe naar een samenleving waarin opgroeiende kinderen worden beschermd tegen tabaksrook en de verleiding om te gaan roken. Dat lukt als we samen het goede voorbeeld geven en de omgevingen waar kinderen komen rookvrij maken. Iedereen kan iets doen. Zo gaan we samen op weg naar een Rookvrije Generatie. www.rookvrijegeneratie.nl

Vanaf 20 november is kinderboerderij De Beekdalhoeve in Assen rookvrij. Het is de 250e rookvrije kinderboerderij in Nederland waar niet meer gerookt mag worden. “Ieder kind dat geboren wordt, moet de kans krijgen om volledig rookvrij op te groeien. Dat is nu nog niet vanzelfsprekend”, aldus Evelien Kalisvaart van GGD Drenthe. Met dit doel is Rookvrije Generatie gestart. De kinderboerderij is één van de plekken waar (groot)ouders met (klein)kinderen een natuurlijke belevenis kunnen hebben in een rookvrije omgeving. Wethouder Harmke Vlieg van de gemeente Assen overhandigt op vrijdag 20 november het officiële bord ‘Rookvrij’ aan De Beekdalhoeve. Zij is blij met de inspanning van de kinderboerderij: “Ook dit is weer een goede stap op weg naar een samenleving waarin kinderen niet gaan roken of met rook in aanraking komen.”

De Beekdalhoeve een veilige en gezonde plek voor iedereen

Kinderboerderij De Beekdalhoeve wil graag bijdragen aan een rookvrije generatie. Cynthia de la Rambelje en Margreet Agema-Konijnenbelt, die de dagbesteding op de kinderboerderij aanbieden vertellen hierover: “Stichting Schouder aan Schouder en Stichting Kinderboerderij Marsdijk willen dat De Beekdalhoeve een veilige en gezonde plek is voor iedereen. Het is een plek waar je naar toe kunt komen voor je rust, voor een gezellig praatje en om plezier te beleven met de dieren en de omgeving.” Cynthia en Margreet vervolgen: “Een rookvrije omgeving betekent voor ons dat we kunnen werken en leren in een gezonde omgeving. Wij vinden het belangrijk dat kinderen veilig en gezond De Beekdalhoeve kunnen bezoeken. Voor de dieren is dat ook prettiger.”

Een gewoonte aanpassen is moeilijk, maar het kan!

De Beekdalhoeve is een mooi voorbeeld van een kinderboerderij waar ook zorgcliënten dagbesteding hebben. ‘Aanjager rookvrije kinderboerderijen’ Hans de Rijk zegt hierover: ”Het nemen van de rookvrije stap is voor kinderboerderijen met een zorgonderdeel soms net iets ingewikkelder dan het maken van een rookvrije keuze voor alleen bezoekers. Een gewoonte aanpassen is moeilijk en in de situatie van zorgcliënten vaak nog iets ingrijpender. Juist om die reden is het mooi dat bij de 250e rookvrije boerderij zichtbaar wordt dat het goed mogelijk is om de stap samen te maken.”

Samen voor een rookvrije omgeving

Bij het rookvrij maken van sport- en speellocaties wordt goed samengewerkt. Gemeenten, GGD’en en Gezondheidsfondsen voor Rookvrij stimuleren sportclubs, verenigingen en ook kinderboerderijen met kennis en kunde om deze gezonde stap te nemen. Evelien Kalisvaart, projectmedewerker Rookvrije Omgeving van GGD Drenthe, vertelt: ‘’Wij vinden het ontzettend mooi dat ook De Beekdalhoeve nu rookvrij is. Een rookvrije speelplek biedt kinderen een veilige omgeving waarin zij zich kunnen ontwikkelen in goede gezondheid. We moedigen alle sport- en speellocaties in Drenthe aan dit goede voorbeeld te volgen. Wij helpen hen daar graag bij.’’

Alle 400 kinderboerderijen rookvrij!

Uit recent onderzoek in opdracht van Gezondheidsfondsen voor Rookvrij blijkt dat 92% van de Nederlanders het logisch vindt dat kinderboerderijen rookvrij zijn. De Beekdalhoeve draagt hiermee lokaal bij aan de doelstellingen uit het Nationaal Preventie Akkoord dat Staatssecretaris Blokhuis op 23 november 2018 presenteerde. Gezien de doelstelling van het akkoord, een gezonder Nederland, is het logisch dat ook kinderboerderijen een plek daarin hebben gekregen. Voor veel kinderen is een bezoek aan de kinderboerderij natuurlijk iets wat ze vaak doen. Dan is het goed om van de kinderboerderij een rookvrije (kind)omgeving te maken en dus rookvrij te zijn als bijdrage aan een gezonder Nederland. Meer informatie over rookvrije kinderboerderijen is te vinden op kinderboerderijenactief.nl/rookvrij

Rookvrije Start heeft op dit moment maar liefst 1000 ambassadeurs. Verloskundigen, gynaecologen, kraamverzorgenden, huisartsen, jeugdartsen, (jeugd)verpleegkundigen, kinderartsen, verslavingsartsen, stoppen-met-roken coaches en andere zorgprofessionals die samen werken aan een rookvrije start voor ieder kind.

1000 ambassadeurs waarmee wordt samengewerkt aan een rookvrije start voor ieder kind. Ieder op z’n eigen manier: in de spreekkamer bij een paar met zwangerschapswens, tijdens de zwangerschapscontroles, bij de kersverse ouders thuis, op het consultatiebureau, aan de telefoon of in de huisartsenpraktijk. Samen tijdens een vergadering van het Verloskundig Samenwerkingsverband (VSV), achter de computer om een e-learning te doen of om beleid uit te werken. 1000 ambassadeurs verspreid over het hele land. Samen zet men zich in om (aanstaande) ouders te motiveren om te stoppen met roken en rookvrij te blijven.

5 jaar Taskforce Rookvrije Start

In 5 jaar heeft de Taskforce Rookvrije Start veel bereikt. In 2015 ontstond het idee voor een landelijke taskforce tijdens een bijeenkomst over rookvrij opgroeien georganiseerd door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) voor zorgverleners uit verschillende beroepsgroepen. De babysterfte in Nederland was nog steeds relatief hoog in vergelijking met andere Europese landen en ruim 1 op de 10 vrouwen rookte door tijdens de zwangerschap. De verschillende vertegenwoordigers van beroepsverenigingen uit de geboorte- en jeugdgezondheidszorg en de landelijke partijen College Perinatale Zorg (CPZ), ZonMw, het ministerie van VWS en het Trimbos-instituut  bundelen sindsdien hun krachten in de Taskforce Rookvrije Start. Men spant zich in om kennis, materialen en methodieken te ontwikkelen en implementeren. Samen met alle partijen en ambassadeurs wordt er gewerkt aan het doel dat elk kind rookvrij kan opgroeien.

Dank aan ambassadeurs

Dankzij de ambassadeurs wordt steeds meer inzicht gekregen in wat er nodig is om goede stoppen-met-roken zorg aan (aanstaande) ouders te bieden. Taskforce Rookvrije Start maakte daarom een filmpje om alle ambassadeurs te bedanken.

Trimbos.nl

Roken komt vaker voor onder mensen met een lagere sociaaleconomische positie (SEP), zoals mensen met een lager opleidingsniveau of een lager inkomen. Hoe help je hen bij het stoppen met roken? Om te achterhalen wat werkzame elementen zijn van stoppen-met-rokeninterventies voor mensen met een lagere SEP voerden Onderzoeksinstituut IVO, Trimbos-instituut en Amsterdam UMC een onderzoek uit.

Eerst werd geïnventariseerd welke Nederlandse interventies veelbelovend zijn voor deze doelgroep. Er vonden interviews plaats met uitvoerders, trainers, projectleiders en onderzoekers die bij deze interventies betrokken waren. Daarnaast werd er aanvullend literatuuronderzoek gedaan.

Werkzame elementen

Het bereiken van mensen om mee te doen met een stoppen-met-rokentraining of individuele begeleiding gaat niet vanzelf. Een proactieve werving en het systematisch promoten van stopondersteuning is nodig. Een persoonlijke aanpak door iemand met wie al een vertrouwensrelatie is opgebouwd, werkt daarbij het beste. Een begripvolle en niet-veroordelende houding door professionals is belangrijk.

De stopondersteuning zelf moet laagdrempelig zijn: dichtbij, het liefst helemaal gratis, op één locatie en met een praktische insteek. Het creëren van sociale steun is belangrijk voor deze doelgroep, bijvoorbeeld door ondersteuning aan te bieden in een groep. Interventies voor deze doelgroep zijn intensiever dan reguliere ondersteuning en bieden een jaar lang nazorg. Deelnemers moeten tijdens de ondersteuning leren om te gaan met stressvolle situaties en er is aandacht nodig voor aanvullende hulp bij onderliggende problemen. Interventies kunnen verbeterd worden door een positieve insteek te gebruiken, door beloningen in te zetten en door de inzet van ervaringsdeskundigen of ambassadeurs.

Brede implementatie

Belangrijke belemmerende factoren voor brede implementatie van dergelijke interventies zijn volgens de geïnterviewden dat er niet voldoende financiering is voor het aanbod, de zorgverzekeraar het aanbod niet vergoedt (of bijvoorbeeld maar één rookstoppoging per jaar), en/of een gebrek aan prioriteit door maatregelen rondom de coronapandemie. Ook werd opgemerkt door geïnterviewden dat de huidige financiering vaak onvoldoende dekt wat nodig is aan inspanningen om de doelgroep te bereiken en de ondersteuning te bieden die nodig is om te kunnen stoppen met roken.

Coalitie Iedereen Rookvrij

Dit onderzoek werd gefinancierd door FNO, Gezondheidsfondsen voor Rookvrij en Pharos. Samen met Stichting Rookpreventie Jeugd, GGD GHOR Nederland, Verslavingskunde Nederland, Trimbos-instituut en Onderzoeksinstituut IVO zijn zij onderdeel van de Coalitie Iedereen Rookvrij. Deze coalitie wil voldoende aanbod van geschikte stoppen-met-rokenondersteuning voor mensen met een lagere sociaaleconomische positie. Binnenkort worden ronde tafel bijeenkomsten georganiseerd om op beleidsniveau door te praten over de implicaties van het onderzoek.

Download het rapport en de factsheet via de website van Onderzoeksinstituut IVO.